www.baltofilm.fora.pl

Iditarod · Wysłany: Śro 16:46, 16 Mar 2011 Temat postu: All Alaska Sweepstake - AAS

All Alaskan Sweepstake – pierwsze wyścigi psich zaprzęgów na Alasce

Opracowano na podstawie:
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Obecne Nome jest jednym z niewielkich miasteczek, liczących niecałe 4 tysiące mieszkańców. Specyfiką miejsca w którym się znajduje jest posiadanie dwóch lotnisk. Sama nazwa, jej pochodzenie, także jest typowe dla tego regionu. Początkowe było to miejsce bez nazwy [ang: no name...]...
Na przełomie XIX i XX wieku, ów brak nazwy nikomu nie przeszkadzał, a już najmniej tym którzy po odkryciu złota w okolicy [m.in. okolice Snake River] przybywali szukać tutaj szczęścia i bogactwa. Jak grzyby po deszczu powstawały kopalnie, rozmaite przedsiębiorstwa, wreszcie: samo osiedle. Spis z 1900 roku mówi o ponad 12 tysiącach mieszkańców. Ile mieszkało ich w okolicy – tego nie wie nikt. Są szacunki mówiące, że w swych najlepszych latach, w samym mieście żyło w graniach 20 tysięcy ludzi.
Latem ich obsługą i dowozem towarów zajmował się port a w głąb kraju, szlaki wiodące wzdłuż rzeki Jukon, będącej najważniejszą rzeką Alaski i sąsiadujących z nią terenów Kanady. Zimą – rolę rzeki przejmowały psie zaprzęgi. Sam pomysł wykorzystania psów nie był nowy. Rdzenni mieszkańcy czynili tak do dawna. Po przybyciu białych ludzi, początkowo Rosjan, a znacznie później Amerykanów, wzrosło tylko zapotrzebowanie na takie psy. Miejscowe krzyżowano z tymi przywożonymi przez poszukiwaczy. Z biegiem lat ukształtowała się rasa, typ psa, znany jako Alaskan Malamute. Stosunkowo duży, silny pies, zdolny przewozić ogromne ładunki na duże odległości. Swoją rolę w czasie długiej zimy spełniały znakomicie. Szlaki jakie wówczas istniały rozwijały się wraz z odkrywaniem nowych złóż surowców, rud, a także z kolejnymi biurami US Post. Wymianę informacji nie tylko z sąsiednimi miejscowościami, lecz także z szerszym światem zapewniał telegraf.
Wyścigi psów zaprzęgowych oczywiście były rozgrywane, lecz nie były ani regularne, ani długie. Zapisy w archiwach Nome Kennel Club [NKC] mówią o wyścigach na długości kilku mil wokół Fort Davies, położonego w odległości mniej więcej trzech mil od Nome.
Sam pomysł prawdziwego wyścigu narodził się na przełomie roku 1907 i 1908. Kilka miesięcy wcześniej, jeszcze jesienią 1907 r. zostaje założony NKC, który obecnie jest najstarszym zrzeszeniem do którego należą maszerzy. Jego założycielami byli m.in. Scotty Allan [Szkot], oraz Albert Fink [Irlandczyk]. W swym założeniu miał być to inny wyścig niż wszystkie inne – choćby ze względu na poziom trudności oraz odległość. Trasa została ustalona jako pętla Nome – Candle – Nome. Liczyła ona wówczas 408 mil [ok. 650 km.] Otrzymał on nazwę All Alaska Sweepstakes. Nazwę na język polski można przetłumaczyć jako Loteria Alaski lub Loteria Całej Alaski. W swym założeniu miał być wielkim testem psów i ludzi zmagających się z nieubłaganą przyrodą. Trasa wiodła przez tundrę, tajgę, miejscami przez lód oceaniczny, a także góry Chugach... Te ostatnie osiągają w swym najwyższym punkcie powyżej 4.000 m [Mt Marcus Baker – 4016], zaś kolejnych siedem – ponad 2000 m.
Nagroda była równie niezwykła jak tamte szalone czasy – zwycięzca otrzymywał 10 000 dolarów. Dla porównania typowa wysokość pensji w nowojorskim porcie wynosiła ok. 70 – 80 dol. miesięcznie. Pierwszy wyścig ruszył w 1908 r. Sama jego długość i stopień trudności spowodowały, że zyskał spora popularność i to nie tylko na samej Alasce. Pierwsze zaprzęgi pokonywały trasę AAS w czasie nieco ponad 100 godzin. Było to spowodowane tym, że gros ówczesnych psów pociągowym było mieszańcami psów eskimoskich i tych które potem dały początek rasie alaskan malamute. Nie były one demonami prędkości. Pierwszy wyścig wygrywa John Hegnes, a kolejny w 1909 r. - Scotty Allan,.
W 1910 roku zaczęła się rewolucja. Niejaki Fox Maule Ramsey zgłasza do wyścigu trzy swoje zaprzęgi. Nie byłoby w tym nic dziwnego gdyby nie to, że jego psami pociągowymi były psy sprowadzone z niedalekiej Syberii. Niewielkie, dużo mniejsze od alaskan malamute, początkowo wywoływały tylko śmiech. Dość szybko zostały okrzyknięte "szczurami syberyjskimi". Owe szczury jednakże już w pierwszym wyścigu z ich udziałem pokazały na co je stać. Zaczęły wygrywać spychając na dalsze miejsca przyzwyczajonych do ciągnięcia ciężkich towarów swoich większych pobratymców. W 1910 roku wyścig wygrywa jeden z najbardziej znanych maszerów John "The Iron Man" Johnson. W sumie wygrał on trzy wyścigi AAS [choć dane AAS mówią, że dwa razy...], trzy razy drugi, i dwa razy trzeci. Zawsze stawał na pudle AAS. W latach 1915 – 1917 wyścigi dominuje Leonhard Seppala, który staje się sławnym przewodnikiem, oraz osobą szkolącą i psy i ludzi. W 1925 roku bierze udział w słynnej już sztafecie do Nome, w trakcie której zostaje przewieziona szczepionka na dyfteryt, pokonując w ciągu niewiele ponad 5 dni odległość z Nenany do Nome. Sam "Iron Man" do dziś jest legendą tych wyścigów, zostawiając w tyle wszystkich innych. Wyścigi na mniej więcej stałej trasie były rozgrywane do 1917 r.
Z racji spadku liczby ludności i wyczerpywania się złóż minerałów spadała także liczba ludności Nome i najbliższych okolic. Piaski na plażach nie były już złotonośne, a środek ciężkości przenosi się w okolice Fairbanks. Arctic Kennel Club z tamtych okolic "wykupuje" prawa zarówno do nazwy jak i wyścigów. Niestety te rozgrywane po roku 1917, trwające do lat 60 tych, w żadnym wypadku nie przypominały tego co działo się w pierwszych latach XX wieku... Długości tras sięgających kilkudziesięciu mil, nie było największymi możliwymi odległościami, ani trudność – największa.
Trasa wyścigu rozpoczynała się na Front Street w Nome, to tam można było zakładać się kto przyjedzie, kto nie wróci, kto jakie miejsce zajmie. W czasie ich trwania po raz ostatni sprawdzano psy, sanie oraz samych ludzi biorących udział w rajdzie. Zamykane były w chwili startu AAS. W czasie pierwszych mil trasa szła wzdłuż linii telegraficznej, co pozwalało być na bieżąco z sytuacją jaka panowała wśród walczących.
Nazwy miejscowości, czasem z dopiskiem "shelter" czy "roadhouse" same z siebie są historią Alaski, same z siebie mówią więcej o historii tamtych czasów niż niejedna opowieść. Atmosferę samego wyścigu, tego co się wtedy działo opisała Ester Birdsall Darling w książce Baldy Nonem wydanej w 1916 r. opisującej ówczesne życie. Z relacji zawartej w niej można się dowiedzieć, że same przygotowania do wyścigu jak i sam wyścig były wielkim wydarzeniem. Atmosfera przypominała swym nastrojem karnawał pomieszany ze świętem narodowym. Ogłoszenia, okrzyki, radość, bicie w dzwony i wszechobecne flagi, także NKC.
W 1983 roku, w rocznicę 75 lecia pierwszego AAS zorganizowano ponownie wyścig "starą trasą". Wygrywa go Rick Swenson, za co otrzymuję nagrodę w wysokości 25 tys. dolarów, oraz replikę trofeum które otrzymał Seppala w 1917 r.
Kolejny wyścig na "dawnej" trasie organizowany jest w 2008 roku w stulecie pierwszego – z rewelacyjnym czasem ok. 61 godzin wygrywa Mitch Seavey, otrzymując 100 tys. dolarów. Najgorszy rezultat jest niemal 3 razy dłuższy i wynosi ponad 169 godzin.... Obecnie trwają starania by wyścig był uznany jako swego rodzaju dziedzictwo historyczne Alaski. Jak na razie jest on rozgrywany do 25 lat.
W samym NKC istnieje muzeum AAS w którym gromadzone są różne pamiątki po pierwszych wyścigach. W 2008 roku, w czasie rocznicy muzeum m.in. wzbogaciło się o dokumenty i fotografie oddane przez autorkę książki i AAS Carrie Shelley, prawnuczkę pierwszego zwycięzcy – J. Hegnessa. Popioły tego ostatniego także mają być przeniesione na cmentarz w Nome.
Ostatni wyścig obfitował w inne niespodzianki – potomkowie Percy'ego Blatchforda [m.in wnuczka Ruby Hollembaek] ufundowała nagrodę dla maszera który troską o swoje psy, zachowaniem najbardziej oddaje ducha pierwszych lat AAS. W 2010 roku otrzymała ją Cari Miller. W uroczystościach brali udział także potomkowie innych przewodników biorących udział w pierwszych latach AAS.
W 2010 roku oryginale trofeum z Wielkiej Brytanii wróciło do Nome.

Zasady na jakich rozgrywane były wyścigi w 1983 r. i w 2008 były regulaminowo zbliżone tak bardzo jak się da do tych pierwotnych. Powodem była próba zachowania ich charakteru z najlepszego i najsławniejszego okresu. Zmiany dotyczą głównie pielęgnacji, opieki nad psami, oraz nie stosowania bata. Można go było stosować nawet w 1983 r., zaś mimo tego, że pies pociągowy był na Północy traktowany jak koń na południu, za zabicie lub kradzież karano śmiercią. Podobnie sprawa ma się z opieką i troską o psy. By zmniejszyć okrucieństwo i chęć wygrania za wszelką cenę wprowadzono jeszcze jeden ważny punkt – zespół jest klasyfikowany jednie wtedy kiedy wszystkie psy, wychodzące na start wrócą do mety. Oznacza to, że każdy maszer zmuszony jest dołożyć wszelkich starań by jego psy były w dobrej kondycji, nawet za cenę zwycięstwa. Wielką pomocą w dostosowaniu tamtych regulaminów była książka Darlnig, w której Scotty Allen opisuje swoje przygotowania i zasady wyścigu. Od 2008 roku jest sugestia by była to oficjalna lektura dla każdej osoby chcącej startować w AAS.
Sam zwycięzca z 1983 roku w skali od 1 do 10 ocenia wyścig na 11 – tym dodatkowym, ważnym punktem jest dbanie o psy, są punkty mówiące o tym, że tyle psów ma wrócić ile zaczęło sam wyścig.
O samym rajdzie i tamtych czasach można także przeczytać w książce A. "Scottyego" Allana : Gold, Men and Dogs [Złoto, Człowiek i Psy], wyd. przez GP Putnam w 1931 r.. Jedną z najnowszych książek jest All Alaska Sweepstake, 2008 Continental Race, autorstwa M i H Hegener wyd. przez Northern Light Media.

Oczywiście z pierwszych lat znane są spory i anegdoty... Jedną z nich jest to, że prawdopodobnie unieważniono dużą część zakładów, lub pozwolono by zostały zmienione, gdyż wedle części, gdyby uznano ich wyniki to duża ilość fortun znikła by w czasie jednej chwili, tej w której "szczury" jako pierwsze przekraczają linię mety.
Druga z nich mówi, że w momencie kiedy rekordowo szybki "Iron Man" Johnson przekraczał linię mety, został udekorowany żółto – zielonym wieńcem [barwy NKC] to zdjął go i umieścił na liderach swojego zespołu|: "Kołymie" i "Sandy", że to nie on wygrał wyścig ale jego psy.

Punkty kontrolne na AAS w latach 1908 – 1917
Nome – start
Fort Davies, znany także jako Nome River [3,5 mil]: w r. 1912 i 1914, Galvin – w 1911
Hastings [9,1 mil]: 1908 – 1911 i 1913
Cape Nome [13 mil]: 1908 – 1917
Safety, znane także jako Port Safety [22 mil] : 1908 – 1917
Solomon [33 mil]: 1908 – 1917
Topkok [47,2 mil]: okres 1908 – 1913
Timber [59,7 lub 67 mil, w zależności od relacji] – 1908 – 1917
Council [15 – 85 mil, w zależności od relacji] – 1908 – 1917
Baker's [89 mil] : w 1912
Boston [95,6 mil] : 1910 – 1917
Fish River [121 mil] : 1916 rok
Telephone [110 – 125 mil w zależności od relacji] : – 1908 – 1915
Haven [124 – 143 mil w zależności od relacji] : – 1908 – 1917
First Chance [165 mil] : 1908 – 1911
Gold Run [176 mil] : 1912 – 1917
Candle [204 mil], także półmetek wyścigu w latach 1908 – 1917....

Dwudziestu najlepszych maszerów i ich czasy z AAS z lat 1908 - 1917

Czas Maszer Rok
74:14:37 John Johnson 1910
75:42:27 Fay Delzene 1913
76:19:22 Fox Ramsay 1910
76:33:27 Scotty Allan 1910
77:18:10 John Johnson 1913
78:44:57 Leonhard Seppala 1915
78:57:34 Scotty Allan 1913
80:25:55 Scotty Allan 1915
80:38:05 Leonard Seppala 1916
80:49:41 Scotty Allan 1911
81:03:45 John Johnson 1914
82:02:41 Scotty Allan 1909
82:10:02 Coke Hill 1911
82:14:05 Fay Delzene 1916
82:18:42 Percy Blatchford 1909
82:54:56 Charles Johnson 1911
84:21:04 Fred Ayer 1916
84:42:04 Rick Swenson 1983
85:27:00 Fay Delzene 1911
85:43:49 John Murphy 1915

Zwycięzcy wyścigu z lat 1908 - 1917

Allan Scotty - 1909, 1911, 1912
Seppala Leonhard - 1915, 1916, 1917
John Johnson - 1910, 1914
John Hegnes - 1908
Delzene Fay - 1913

Baldy, jego właściciel wygrywa AAS w 1908

Linia startowa jednego z AAS

Jeden z zaprzęgów uczestniczących w AAS w 1909 r.

L. Seppala i jego córka na trasie AAS w 1914 r.

Iditarod

Prawdopodobne zasady obowiązujące w czasie pierwszych AAS

1. Wyścig rozpoczyna się dnia .... o godzinie, na Front Street, naprzeciw koszar. Sztormowa pogoda może spowodować przesunięcie terminu, na późniejszy termin.
2. Trasa prowadzi z Nome do Safety, stąd do Dixon i dalej do Topokok Hill, następnie nad lub wokół Topkok Hill, następnie do Timber Road Hause, następnie do Council, następnie nad doliną Melsing Creek do Boston Creek, przecina Fish River Valley do Telephone Creek, w stronę przepaści w Dolinie Śmierci, następnie wzdłuż Doliny Śmierci do Camp Haven, następnie do First Chance, dalej ponad przepaściami do Gold Run, dalej do Candle, i z Candle do Nome po tej samej trasie
3. Drużyny wyruszają co dwie minuty. Pierwszy zespół wyrusza o 10 rano, a czas startu każdego zespołu zapisywany jest jako 10 rano.
4. Każda z drużyn musi zabrać wszystkie psy z którymi wyruszyli do Candle i wrócić z tymi samymi psami, bez udziału innych, do punktu startu do Nome.
5. Drużyna, który osiągnie najlepszy czas, zostanie ogłoszony zwycięzcą wyścigu, ta która osiągnie drugi najlepszy czas – zajmie drugie miejsce, zaś ta który osiągnie trzeci najlepszy czas – zajmie trzecie miejsce
6. Jeżeli jakakolwiek drużyna spotka inny, prawo pierwszeństwa na drodze należy do tego który wraca, a obowiązkiem osoby kierującej drugą drużyną jest zapewnić mu pomoc w manewrze omijania.
7. Gdy jedna drużyna wyprzedza inną drużynę jadącą w tym samym kierunku, to wyprzedzający posiada prawo pierwszeństwa i obowiązkiem prowadzącego drużynę wyprzedzaną jest pomoc w tym manewrze. Jeżeli w trakcie tego manewru nadjedzie kolejna drużyna, to musi zatrzymać się ona na pół godziny i dopiero po tym czasie zyskuje prawo pierwszeństwa w czasie wyprzedzania. Zasada ta nie obowiązuje na powrotnym odcinku drogi z Fort Davis do Nome.
8. Każdy zespół może wybrać własne sanki, pod warunkiem, że dotyczy to ich stanu i decydują o tym prowadzący. Sanki mogą być zmieniane w czasie wyścigu.
9. We wszystkich domach i schroniskach oraz ogólnych miejscach postoju, pierwszy zespół który przybędzie ma prawo wyboru pokoju, zaś wszelkie komunikowanie się między drużynami jest surowo zabronione
10. W czasie wyścigu zespoły i maszerzy mogą żądać wszelkiej pomocy, z poniższymi ograniczeniami:
po pierwsze: w trakcie wyścigu zespół w żadnym momencie nie może wykorzystywać innych psów niż te z którymi zaczął wyścig
po drugie: wspomaganie w każdych formach jest surowo zabronione, zespoły nie mogą się także wzajemnie kontaktować między sobą, czekanie na wyprzedzenie zespoły aż minie kolejną stację telefoniczną, utrudnianie wyprzedzania aż do minięcia stacji telefonicznej, przekazywanie zespołowi lub zespołom informacji o wyścigu należy wyłącznie do sędziów wyścigu
po trzecie: żaden zespół nie może chronić innego poprzez ciągnąć jego psów lub maszera
po czwarte: żaden zespół nie może mieć innej osoby by zabezpieczać sanki. Może to czynić tylko osoba nimi kierująca, czyniąc wszystko co w jej mocy by zapobiegać problemom w czasie rajdu
po piąte: Żaden zespół nie może być instruowany przez inną osobę lub osoby z zewnątrz o tym jak ma biec i o tym jak przedstawia się jego sytuacja w czasie wyścigu
11. Każda osoba otwierająca wyścig, lub biorąca w nim udział, jest zobowiązana do prowadzenia go w sposób całkowicie uczciwy i honorowy pod groźbą utraty nagrody, utraty psów i wydalenia z klubu
12. Maszer każdego zespołu w czasie kończenia wyścigi zgłasza się do sędziów w Nome, zanim skieruje się do punktu startowego, potem jego trasę wyznaczają sędziowie.
13. Decyzje podjęte przez sędziów zostaną ogłoszone po tym jak wszystkie zespoły powrócą do Nome, ich właściciele zrzekną się prawa protestu w formie pisemnej a decyzje nie mogą się pokazać wcześniej, niż 24 godziny po tym jak trzy ostatnie zespoły przekroczą linię mety
14. W przypadku kiedy maszer zostaje w tyle, za sankami i psami, za czas zakończenia wyścigu w takim wypadku przyjmuje się chwilę kiedy maszer przetnie taśmę na linii mety.
15. W związku z wpisem dokonanym w lokalu Nome Kennel Club, każdy zgadza się do przestrzegania opisanych tu zasad wyścigu, w przeciwnym razie straci członkostwo w Nome Kennel Club. Otrzymany przy wpisie rachunek jest wymagany przez sędziów wyścigu, zaś zasady jakie obowiązują w czasie wyścigu zostają mu wręczone.

Tłumaczenie własne stąd poprawki będą mile widziane...